Rak debelog creva
17. April 2025.Gubitak apetita, ili anoreksija, predstavlja smanjenje osećanjem za glad ili potpuni gubitak želje za hranom. Iako povremeni gubitak apetita može biti normalan i može biti uzrokovan manjim, prolaznim stanjima kao što su stres, umor ili kratkotrajna bolest, dugotrajni gubitak apetita može biti znak ozbiljnijih zdravstvenih problema. Međutim, treba napraviti razliku između anoreksijom i anorexia nervosa, koji je poremećaj u ishrani, kada osoba oseća glad ali odbija da jede. Kada gubitak apetita postane hroničan, može dovesti do ozbiljnih nutritivnih nedostataka i negativno uticati na opšte zdravlje i kvalitet života.
Gubitak apetita se može javiti iznenada - naglo, ili se može postepeno pojačavati tokom dužeg vremenskog perioda. Svaki gubitak apetita koji traje duže od nedelju dana poziva na oprez.
Uzroci gubitka apetita
Postoji mnogo različitih uzroka koji mogu dovesti do gubitka apetita. Neki od najčešćih uključuju:
-
Fizički faktori:
- Infekcije - kao što su prehlada, grip, bakterijske infekcije ili virusne bolesti, mogu smanjiti apetit zbog upale i stresa na organizam.
- Hronične bolesti - stanja kao što su rak, bolesti srca, dijabetes, bolesti bubrega ili bolest jetre mogu uzrokovati gubitak apetita.
- Problemi sa probavnim sistemom - bolesti poput gastritisa, čira na želucu, pankreatitisa, iritabilnog kolona ili celijakije mogu izazvati gubitak apetita, često zajedno sa bolovima u stomaku ili nelagodom.
- Hormonalni poremećaji - kod prroblema sa štitnom žlezdom, kao što su hipotiroidizam (smanjena funkcija štitne žlezde) ili hipertireoidizam (povećana funkcija štitne žlezde) mogu biti uzroci u promeni u apetitu.
- Promene u telu - Osećaj bola, gubitak tečnosti (dehidratacija) bilo usled povraćanja ili proliva, povreda, oporavak nakon hirurškog lečenja, problemi u usnoj duplji ili zubobolja i drugi.
-
Psihološki faktori:
- Stres i anksioznost - visoki nivo stresa i anksioznosti može dovesti do smanjenog interesovanja za hranom. Mnoge osobe u stresnim situacijama mogu izgubiti apetit, a u nekim slučajevima to može postati hronično stanje.
- Depresija: Depresija je često povezana sa smanjenim apetitom. Osobe koje pate od depresije mogu izgubiti interesovanje za hranu ili jednostavno nemaju želju da jedu.
- Anoreksija nervoza - poremećaj u ishrani koji podrazumeva namerno smanjenje unosa hrane, često iz razloga poput želje za mršavljenjem. Anoreksija je ozbiljna bolest koja zahteva profesionalnu terapiju i lečenje.
- Stres i anksioznost - visoki nivo stresa i anksioznosti može dovesti do smanjenog interesovanja za hranom. Mnoge osobe u stresnim situacijama mogu izgubiti apetit, a u nekim slučajevima to može postati hronično stanje.
-
Lekovi i hemoterapija:
- Lekovi - analgetici (lekove protiv bolova), antidepresivi, lekove za hipertenziju, antibiotici i lekove za hemoterapiju, mogu izazvati smanjenje apetita kao nuspojavu.
- Hemoterapija i zračenje - često izazivaju mučninu, povraćanje i gubitak apetita kod pacijenata sa rakom.
-
Starost:
- Gubitak apetita je čest problem kod starijih osoba, često zbog smanjenog metabolizma, promene u ukusu i mirisima, smanjenog nivoa fizičke aktivnosti i bolesti povezane sa starenjem.
-
Neravnoteža u ishrani:
- Nedostatak ključnih nutrijenata, poput vitamina, minerala ili proteina, može dovesti do smanjenog apetita. Na primer, manjak vitamina B12 ili folne kiseline može uzrokovati umor i smanjenje želje za hranom.
-
Trudnoća (prvi trimester):
- U ranoj trudnoći trudnice se često žale na jutarnje mučnine i povraćanja, zbog čega se može smanjiti ili izgubiti apetit. Tokom trudnoće je moguće da prethodno omiljena vrsta hrane izaziva gađenje, te je trudnica izbegava. Ali to je sasvim normalno i očekivano tokom “drugog stanja”.
Može se zaključiti da uzroci gubitka apetita mogu biti vrlo različiti – neki su manje ozbiljni, dok drugi mogu ukazivati na ozbiljne zdravstvene probleme. Ukoliko gubitak apetita traje duže od nedelju dana, pojavljuje se iznenada bez očiglednog razloga, ili je praćen simptomima kao što su umor, slabošće, ubrzan rad srca i razdražljivost, važno je obratiti se lekaru kako bi se utvrdio uzrok.
Simptomi koji se javljaju uz gubitak apetita
- Mršavljenje - gubitak telesne težine
- Umor, slabost, nedostatak energije
- Mučnina i/ ili povraćanje
- Zatvor (opstipacija) ili proliv (dijareja)
- Slabljenje imuniteta zbog manjeg unosa hrane i kalorije
- Promene u ukusu i mirisima hrane
- Bol i iritacija u ustima
- Suva koža i gubitak kose
- Povećana iritacija ili tuga
Kako se leči gubitak apetita?
Cilj je pronaći uzrok gubitka apetita, jer se najčešće sa lečenjam ovog uzroka (postojećeg oboljenja, infekcije i dr.), apetit može povratiti.
Lekar kroz razgovor sa pacijentom saznaje da li postoje neka zdravstvena stanja ili oboljenja koja mogu uticati na apetit, da li pacijent koristi neke lekove ili suplemente. Lekar će obaviti fizikalni pregled, i po potrebi tražiti dodatne analize krvi i ultrazvuk stomaka i slično.
-
Promene u ishrani:
- Manji i češći obroci - umesto velikih obroka, može pomoći ako pacijent jede manje porcije hrane nekoliko puta dnevno, što može biti lakše za probavui smanjiti stres na telo.
- Hrana bogata kaloričnim nutrijentima - osobe sa smanjenim apetitom mogu koristiti visokokaloričnu, ali nutritivno bogatu hranu, kao što su avokado, orašasti plodovi, maslinovo ulje, punomasni mlečni proizvodi i slično.
- Kreativan način priprema hrane - ponekad promene u načinu pripreme hrane, npr. korišćenje začina, novih jela ili zanimljivih tekstura, mogu pomoći u stimulaciji apetita.
- Manji i češći obroci - umesto velikih obroka, može pomoći ako pacijent jede manje porcije hrane nekoliko puta dnevno, što može biti lakše za probavui smanjiti stres na telo.
-
Mentalno zdravlje:
- Psihoterapija, relaksacija i antidepresivi - ako je gubitak apetita uzrokovan stresom, depresijom ili anksioznošću korišćenjem ovih metoda može pomoći u vraćanju normalnog apetita.
- Terapija u slučaju anoreksije nervoze obuhvata sveobuhvatan pristup, uključujući psihoterapiju, savete o ishrani i lekove.
- Psihoterapija, relaksacija i antidepresivi - ako je gubitak apetita uzrokovan stresom, depresijom ili anksioznošću korišćenjem ovih metoda može pomoći u vraćanju normalnog apetita.
-
Terapija lekovima:
- Lekovi za stimulacije apetita - u nekim slučajevima, lekovi koji stimuliraju apetit mogu biti propisani od strane lekara, posebno ako je gubitak apetita uzrokovan fizičkim ili psihičkim stanjima. To mogu biti lekovi poput kortikosteroida ili specifičnih lekova za povećanje apetita.
- Lekovi za stimulacije apetita - u nekim slučajevima, lekovi koji stimuliraju apetit mogu biti propisani od strane lekara, posebno ako je gubitak apetita uzrokovan fizičkim ili psihičkim stanjima. To mogu biti lekovi poput kortikosteroida ili specifičnih lekova za povećanje apetita.
-
Podrška i savetovanje:
- U mnogim slučajevima, savetovanje ili podrška porodice i prijatelja može pomoći u prevazilaženju mentalnih ili emocionalnih barijera koje izazivaju gubitak apetita.
Gubitak apetita koji traje duže vreme, vodi do gubitka težine ili je praćen ozbiljnijim simptomima, poput bolova u stomaku, povišene temperature, umora ili krvi u stolici, treba da se proceni od strane lekara. Rano prepoznavanje i lečenje osnovnih fizičkih ili psihičkih problema ključno je za obnavljanje normalnog apetita i očuvanje opšteg zdravlja.
Za sve informacije i zakazivanje pregleda, kontaktirajte nas putem telefona +381 21 402 539 ili nas posetite na adresi Subotička 41, Novi Sad. Naš tim stručnjaka u Specijalnoj bolnici P.A.R.K.S. će vam pružiti potrebnu dijagnostiku i podršku.
